درمان ویتیلیگو و علل و علائم ویتیلیگو چه هستند
نوشته شده توسط پری نگار در 1402/12/22
ویتیلیگو اخیراً به لطف مدل معروف وینی هارلو، که پوستش لکه‌های بی رنگ و نمایانی دیده شد بیشتر در دید معرض عموم قرار گرفت. در حالی که برخی ممکن است این لکه های سفید را عجیب یا ناخوشایند تلقی کنند، اما این عارضه صرفاً یک وضعیت خاص است که می‌بایست درباره آن اطلاع رسانی بیشتری صورت گیرد. اما دقیقاً چه چیزی باعث ویتیلیگو می شود و چگونه ایجاد می شود؟ در ادامه با ما همراه باشید.
ویتیلیگو چیست؟
- ویتیلیگو یک اختلال پوستی است که با از بین رفتن قسمت به قسمت رنگدانه‌های پوست نمود می‌یابد و منجر به ایجاد لکه‌های سفید یا نواحی تغییر رنگ یافته بزرگ‌تر روی پوست می‌شود. 0.5 الی 2٪ از جمعیت انسان‌ها را به طور مساوی در بین جنسیت ها و قومیت ها تحت تأثیر قرار می دهد. رنگ‌زدایی که به نام آکرومیا شناخته می‌شود، زمانی رخ می‌دهد که ملانوسیت‌ها - سلول‌های مسئول تولید رنگدانه ملانین - در اثر از بین رفتن و سایر عوامل کارکرد خود را نداشته باشند. ملانین رنگ پوست را تامین می کند و از پوست در برابر آسیب اشعه ماوراء بنفش محافظت می کند، بنابراین عدم وجود ملانین لکه های سفید متمایزی ایجاد می کند.
- علیرغم تصورات قدیمی، ویتیلیگو در اثر یک وضعیت روانی مرتبط با استرس ایجاد نمی‌شود. با این حال، تأثیر قابل توجه آن بر ظاهر و عزت نفس را نمی‌توان نادیده گرفت - حتی گاهی بار روانی آن همتراز با تشخیص افسردگی یا سرطان در نظر گرفته می شود.
علل احتمالی ویتیلیگو
- دلایل دقیق ویتیلیگو هنوز به طور کامل شناخته نشده است، اما تحقیقات به تأثیر متقابل عوامل ژنتیکی، محیطی و خودایمنی دلالت دارد.
- ریشه های خود ایمنی: نظریه اصلی این است که ویتیلیگو یک پایه خود ایمنی دارد. 15 تا 20 درصد از بیماران ویتیلیگو همچنین دارای یک بیماری خود ایمنی دیگر مانند بیماری تیروئید، آرتریت روماتوئید یا دیابت نوع 1 هستند. تصور می‌شود که در ویتیلیگو، سیستم ایمنی به اشتباه آنتی‌بادی‌هایی تولید می‌کند که به ملانوسیت‌ها حمله کرده و آنها را از بین می‌برند.
- ژنتیک: ویتیلیگو اغلب در خانواده ها دیده می شود و تاکنون بیش از 15 جهش ژن مرتبط با آن شناسایی شده است. داشتن یک حساسیت ژنتیکی احتمال ایجاد این بیماری را تضمین نمی کند ولی نشان می دهد که محرک های دیگری نیز در ایجاد ویتیلیگو دخیل هستند. ناهنجاری در تشکیل ملانوسیت در طول رشد جنینی نیز ممکن است در ایجاد آن نقش داشته باشد.
- استرس اکسیداتیو: مطالعات نشان می دهد ملانوسیت ها در بیماران ویتیلیگو تمایل به تجمع رادیکال های آزاد اضافی و مواد جانبی اکسیداتیو دارند که عملکرد و بقای آنها را مختل می کند. در حالی که استرس به خودی خود مستقیماً باعث ویتیلیگو نمی شود، استرس، اکسیداتیو ایجاد می کند که می تواند شرایط را در افراد مستعد تشدید کند.
انواع ویتیلیگو
چندین زیرگروه بالینی مختلف ویتیلیگو وجود دارد:
- ویتیلیگوی عمومی: شایع ترین شکل (90 درصد موارد)، ویتیلیگوی ژنرالیزه با رنگدانه های تکه ای روی صورت، دست ها و پاها شروع می شود که به تدریج در سراسر بدن در یک الگوی پیش رونده و دوطرفه پخش می شود.
- ویتیلیگو سگمنتال: این نوع عمدتاً کودکان/نوجوانان را تحت تأثیر قرار می دهد و فقط در یک طرف بدن به دنبال یک مسیر عصبی خاص به صورت موضعی ایجاد می شود. رنگدانه به سرعت در طی ماه ها ایجاد می شود و سپس تثبیت می شود.
- ویتیلیگو سراسری: نادرترین شکلی است که ویتیلیگو به تدریج گسترش می یابد و رنگدانه ها را در سراسر سطح بدن تحت تأثیر قرار می دهد.
- ویتیلیگو مخاطی: محدود به کم رنگ شدن غشاهای مخاطی مانند لب ها یا اندام تناسلی است.
دوره بیماری ویتیلیگو
- پیشرفت ویتیلیگو بین افراد به طور غیر قابل پیش بینی متفاوت است - لکه‌های جدید ممکن است به سرعت تثبیت شوند یا به آرامی در طول چند دهه گسترش پیدا کنند. در موارد نادر، لکه های سفید می توانند به طور خود به خود بدون درمان به رنگدانه تبدیل شوند. با این حال، پدیده کوبنر - ایجاد لکه‌های جدید پس از تروما/آسیب پوستی - در همه انواع نسبتا رایج است. قرار گرفتن بیش از حد در معرض نور خورشید و محرک های شیمیایی مانند رنگ مو نیز ویتیلیگو را تشدید می کند.
- در حالی که ویتیلیگو تهدیدی برای زندگی نیست، خطر آسیب ناشی از نور خورشید و سرطان پوست را به دلیل عدم محافظت ملانین از پوست افزایش می‌دهد و نیاز به استفاده از کرم‌های ضد آفتاب با SPF بالا می‌باشد. مهم‌تر از آن، تأثیرات روان‌شناختی بر تصویر و ادراک دیگران از فرد مبتلا، اغلب برای بیماران بسیار ویران‌کننده است.
درمان ویتیلیگو
در حال حاضر هیچ درمان دائمی وجود ندارد، اما رویکردهای درمانی مختلف با هدف بازگرداندن رنگدانه ها انجام می شود:
- درمان های موضعی: کرم های کورتیکواستروئیدی معمولاً برای ضایعات اخیر برای سرکوب واکنش خود ایمنی و توقف از دست دادن بیشتر ملانوسیت ها تجویز میشوند.شامل سه نوع معروف تاکرولیموس، الیدل، ویتلکسین ژیورل و سایر تعدیل‌کننده‌های ایمنی موضعی از این قبیل، برخی از مزایای رنگدانه‌سازی مجدد را دارند.
- فتوتراپی: قرار دادن مناطق آسیب دیده در معرض مقادیر کنترل شده UVB یا UVA همراه با مصرف پسورالن به تحریک فعالیت باقیمانده ملانوسیت و تبدیل کمک می کند. این نوع درمان به جلسات مکرر متخصص پوست در طول چندین ماه نیاز دارد.
- لیزر اگزایمر: این درمان هدفمند UVB از یک منبع نور دقیق 308 نانومتری تک رنگ برای درمان لکه‌ها به صورت جداگانه و بدون قرار گرفتن پوست اطراف محل لکه‌ها در معرض آن استفاده می‌کند و به نرخ 70 درصد رنگدانه خوب با عوارض جانبی کمتر دست می‌یابد.
- پیوند ملانوسیت: در این روش جراحی، ملانوسیت های سالم بیمار برداشت شده و به نواحی پوست فاقد رنگدانه پیوند زده می شود. برای موارد پایدار و موضعی ویتیلیگو سگمنتال موثر است.
- درمان دپیگمانتاسیون: برای ویتیلیگوی سراسری، نواحی رنگدانه‌دار باقیمانده ممکن است با استفاده از محصولات تحریک‌کننده مانند هیدروکینون، رنگ‌زدایی شوند تا زمانی که ایجاد رنگدانه مجدد امکان‌پذیر نباشد، رنگ پوست یکدست‌تر و روشن‌تری ایجاد شود.
- سایر روش‌های مدیریتی مانند لوازم آرایشی استتار و محافظت در برابر اشعه ماوراء بنفش برای بهبود کیفیت زندگی بیماران تا زمانی که راه‌حل‌های ماندگارتر ویتیلیگو در دسترس قرار گیرند نیز مهم هستند.
ویتیلیگو یک بیماری پیچیده و چند عاملی است که بسیاری از افراد را تحت تأثیر قرار می دهد، اگرچه آگاهی در مورد آن نسبتاً پایین است. نمود قابل مشاهده این عارضه شامل لکه‌دار شدن پوست ساده به نظر می‌رسد، اما در پس آن دلایل زمینه‌ای از استعدادهای ژنتیکی، عوارض خود ایمنی و عوامل استرس‌زای اکسیداتیو که باعث تخریب ملانوسیت میشوند بسیار پیچیده‌تر هستند. علیرغم تنوع گزینه‌های درمانی برای رنگدانه دار کردن و سایر موارد از کرم‌های استروئیدی گرفته تا فتوتراپی UV تا پیوندهای جراحی، اغلب نتایج این روش‌ها برای بیماران متفاوت هستند. ترویج شناخت صحیح عمومی از این بیماری بسیار مهم است و بر کیفیت زندگی افراد مبتلا تاثیر می‌گذارد. تا زمانی که درمان‌های هدفمندتر و مؤثرتر در دسترس قرار نگیرند، رویکردهای جامع شامل محافظت از پوست در برابر آفتاب، تکنیک‌های استتار آرایشی و حمایت روان‌شناختی باید در برنامه مراقبتی افراد مبتلا قرار گیرد.